Ngày 14/7 vừa qua, tại Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, hội thảo khoa học Quản lý Tài nguyên Thiên nhiên tại Đồng bằng sông Cửu Long, nằm trong khuôn khổ của dự án Quản lý Tài nguyên Thiên nhiên (Tên tiếng Anh: Natural Capital Management – NCM) đã được tổ chức. Tại hội thảo, bảy thành viên dự án đã trình bày những chủ đề khác nhau về môi trường, quản trị tài nguyên và chính sách ứng phó với trọng tâm nghiên cứu tại Đồng bằng Sông Cửu Long. Ngoài nhận diện vấn đề, các thành viên dự án còn gợi mở những hướng nghiên cứu mới và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng.
TS. Tạ Quang Hưng
Mở đầu hội thảo là phần trình bày của TS. Hạ Quang Hưng về Các vấn đề về nước từ góc nhìn tư liệu vệ tinh, trong đó phân tích hai vấn đề chính đó là mô hình số độ cao SRTM và hiện trạng khai thác và sử dụng không bền vững tài nguyên nước ở khu vực sông Mekong. Theo TS. Hưng, mô hình số độ cao SRTM của Hoa Kỳ được sử dụng rất nhiều trong hoạch định chương trình và chính sách tại Việt Nam, nhưng không được một số nhà nghiên cứu đánh giá cao vì có khá nhiều sai số. Chính vì vậy, một trong những nhiệm vụ của dự án NCM là đánh giá và tìm mô hình độ cao phù hợp cho khu vực ĐBSCL. Bên cạnh đó, TS. Hưng cũng trình bày hiện trạng về tài nguyên nước tại khu vực sông Mekong dựa vào một số hướng phân tích khác nhau bằng công nghệ địa không gian, từ đó đặt ra nền tảng và cơ sở khoa học cho chiến lược phát triển khu vực sau này.
Tiếp nối hội thảo là phần trình bày của TS. Trần Anh Thông với phần trình bày về Những thách thức mới về nguồn nước ở ĐBSCL. Trong phần trình bày của mình, TS. Thông đã nhận diện những thách thức trong vấn đề quản trị nguồn nước ở ĐBSCL, tác động của nó lên hệ thống nông nghiệp và sinh kế, và đưa ra kết luận rằng một giải pháp tốt là một giải pháp có cả sự tham gia của nhà nước lẫn người dân.
TS. Doãn Thị Thanh Thủy
Sau đó, TS. Doãn Thị Thanh Thuỷ giới thiệu Mô hình quy hoạch năng lượng tối thiểu hoá chi phí và ứng dụng trong lập kế hoạch phát triển lưới điện theo hướng phát thải thấp tại Việt Nam. Bài trình bày mở đầu bằng xu hướng chuyển dịch năng lượng trên toàn cầu, quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam và các thách thức đặt ra. Tiếp đó, TS. Thuỷ giới thiệu mô hình toán tối ưu phục vụ quy hoạch lưới điện và sự cần thiết của mô hình trong lập kế hoạch đầu tư đồng bộ hệ thống phát điện, lưu trữ (tích năng), và truyền tải đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng điện dự kiến với chi phí thấp nhất, hướng đến chuyển dịch năng lượng sạch. Kết quả của mô hình này sẽ cung cấp một kế hoạch cụ thể về quy mô công suất phát điện theo từng nguồn năng lượng, hệ thống lưu trữ, và truyền tải điện cần thiết tại mỗi địa phương từ nay đến năm 2050.
TS. Huỳnh Nhật Nam
TS. Huỳnh Nhật Nam tiếp tục hội thảo với Đánh giá khả năng tiếp cận các tiện ích đô thị bằng phương tiện giao thông công cộng của người dân TP.HCM thông qua ba khía cạnh: đặc trưng di chuyển của người dân, mức độ dễ dàng tiếp cận phương tiện công cộng, và cuối cùng là mức độ dễ dàng tiếp cận các tiện ích đô thị bằng phương tiện công cộng. Bằng việc khai thác thực trạng, TS. Nam đã gợi mở những hướng nghiên cứu rất ý nghĩa và tiềm năng về quy hoạch phương tiện công cộng tại TP.HCM.
Tiếp theo, nghiên cứu sinh TS. Nguyễn Thị Ngọc Lan tại Dartmouth College giới thiệu Hiện trạng và tiềm năng của nông nghiệp giảm phát thải tại Việt Nam. Thông qua việc trình bày về hiện trạng, Lan đã đề xuất các hướng nghiên cứu phát triển như đánh giá hiệu quả của các hệ thống canh tác hiện có, thử nghiệm các thiết kế mới, và quan trọng nhất là thiết kế một hợp đồng canh tác tính đến carbon và phát thải.
Th.S Đỗ Trương Phương Lam
Th.S Đỗ Trương Phương Lam trình bày về vấn đề Sử dụng phân bón trong sản xuất lúa ở Việt Nam. Thông qua nghiên cứu, Lam đã rút ra hai kết luận chính: Việc sử dụng phân bón có tác động rất hạn chế trong việc tăng sản lượng lúa trồng trọt, và nhu cầu sử dụng phân bón ở Việt Nam ít co giãn theo giá. Những kết luận này mang hàm ý khuyến khích nông dân giảm lượng phân bón sử dụng trong sản xuất lúa. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đem đến một góc nhìn mới về việc phân bón tăng giá đáng kể trong thời gian gần đây. Chúng ta có thể xem đây là một "cơ chế khuyến khích miễn phí" nông dân giảm lượng phân bón, vừa bảo vệ môi trường lại vừa tiết kiệm chi phí cho chính nông dân, với cơ sở vững chắc là việc giảm khối lượng sử dụng phân bón sẽ không ảnh hưởng quá lớn để sản lượng thu hoạch lúa.
Th.S Vũ Thúy Vinh
Kết thúc hội thảo là phần trình bày của Th.S Vũ Thuý Vinh về Chuyển đổi sinh kế vùng ĐBSCL theo vùng sinh thái. Bài trình bày giới thiệu những vùng sinh thái khác nhau trong khu vực, các mô hình sinh kế nổi bật ứng với từng vùng, từ đó đánh giá quá trình chuyển đổi sinh kế và đề xuất những hướng nghiên cứu nhằm cải thiện cuộc sống của người dân trong khu vực.
Bảy phần trình bày, tuy đi qua những khía cạnh khác nhau nhưng tựu trung lại đều mang những hàm ý chính sách cho ba vấn đề lớn trong khu vực là khai thác tài nguyên (nước), đảm bảo sinh kế, và bảo vệ môi trường. Những thay đổi trong tài nguyên nước, cả vì lý do khách quan lẫn chủ quan, đều ảnh hưởng đáng kể đến môi trường và sinh kế người dân. Chính vì thế, để có thể phân tích và đánh giá hiện trạng tốt nhất có thể, nhà nước cần tìm ra công cụ phù hợp, và phân tích viễn thám/GIS có thể là một sự lựa chọn đáng cân nhắc.
Ngoài ra, tài nguyên nước thay đổi theo thời gian mang đến sự đa dạng về sinh kế, tuy nhiên, để đảm bảo sinh kế bền vững, sự cố gắng của chỉ người dân hoặc chỉ nhà nước là không đủ mà cần có sự phối hợp của cả nhà nước và người dân. Về vấn đề môi trường, những bài trình bày trong hội thảo cũng đề xuất hướng canh tác giảm thải, giảm sử dụng phân bón trong trồng trọt, và sự cần thiết trong việc xây dựng một mô hình năng lượng theo hướng phát thải thấp. Cuối cùng, phương tiện công cộng ở TPHCM được thảo luận với mục tiêu đề xuất hướng nghiên cứu nhằm đánh giá khả năng tiếp cận các tiện tích đô thị bằng giao thông công cộng.
Những bài viết liên quan
Khi dữ liệu không chỉ là con số
Tham dự lớp học thử: Học phân tích chính sách từ ba dự án đường sắt trên cao điển hình của Bangkok – Hongkong và Hà Nội (Cát Linh – Hà Đông)
