Hội thảo “Hướng tới Xã hội Xanh - Những điều tiên quyết cho công cuộc chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam”

350 nhà khoa học tiên phong, quan chức chính phủ quốc tế và lãnh đạo của những tập đoàn hàng đầu tại Việt Nam đã cùng hội ngộ tại Hội thảo “Hướng tới Xã Hội Xanh - Những Điều Tiên Quyết Cho Công Cuộc Chuyển Đổi Năng Lượng tại Việt Nam”. Hội thảo được đồng tổ chức bởi đại học Fulbright Việt Nam và Quỹ Maureen and Mike Mansfield. Hội thảo bao gồm 3 phiên thảo luận với khách mời nhằm trao đổi về các giải pháp, chính sách và cơ hội đầu tư, được dự kiến sẽ mở đường cho một hành trình chuyển đổi xanh thành công tại Việt Nam. Mục tiêu của ban tổ chức là tìm ra các chiến lược quan trọng, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam, hướng tới một tương lai xanh và bền vững hơn.

Phát biểu khai mạc của Tiến sĩ Scott Fritzen, Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam.

Sự kiện bắt đầu với bài phát biểu khai mạc và lời chào chân thành của Tiến sĩ Scott Fritzen, Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam. Trong bài phát biểu của mình, ông khẳng định tính cấp thiết của việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và tự hào về những cam kết của Việt Nam hướng tới chuyển đổi năng lượng xanh. Đồng thời ông cũng nhấn mạnh những lợi ích tiềm năng về mặt kinh tế và xã hội của việc đầu tư vào năng lượng xanh như sau: “Đầu tư vào năng lượng xanh có thể kích thích tăng trưởng kinh tế. Vào năm 2022, các khoản đầu tư toàn cầu cho năng lượng tái tạo đã đạt mức cao kỷ lục, tiệm cận 500 tỷ USD, chủ yếu là vào năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Các chính sách như biểu giá điện đầu vào, ưu đãi thuế, và tiêu chuẩn hóa các hạng mục năng lượng tái tạo đã thu hút các nguồn đầu tư từ các tập đoàn tư nhân, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo.” Tiến sĩ Fritzen cũng bày tỏ lòng biết ơn đối với các đối tác đã cùng tham gia tổ chức hội nghị và nhấn mạnh sứ mệnh của Đại học Fulbright Việt Nam là thúc đẩy đối thoại cởi mở về các vấn đề quan trọng. Thông qua các cuộc thảo luận trực diện và ý nghĩa, những quyết định hợp lí và toàn diện sẽ được thực thi, và nhờ đó, các vấn đề xã hội cấp bách trên toàn cầu có thể được giải quyết.

Phát biểu của ông Frank Jannuzi, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Quỹ Maureen và Mike Mansfield.

Tiếp lời tiến sĩ Scott Frizen, ông Frank Jannuzi, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Quỹ Maureen và Mike Mansfield, nhấn mạnh tính cấp bách và tầm quan trọng của những hành động mang tính đoàn kết, thống nhất trong quá trình giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ông nhấn mạnh những đóng góp tích cực cũng như vai trò của các quốc gia hàng đầu khu vực như Trung Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ trong việc đầu tư và đảm bảo hiệu quả từ quá trình sử dụng năng lượng tái tạo.

Phát biểu của bà Susan Burns, Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Tổng lãnh sự Hoa Kỳ, bà Susan Burns, đã phát biểu về quá trình hợp tác Việt Nam-Hoa Kỳ trong công cuộc chuyển đổi năng lượng. Những điểm chính của bài phát biểu của bà bao gồm: những thách thức và cơ hội về khí hậu của Việt Nam, vai trò của Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ các mục tiêu về khí hậu của Việt Nam và các chính sách cụ thể cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Việt Nam phải đối mặt với tình trạng dễ bị tổn thương về khí hậu do vị trí đặc tính địa lí và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng. Tuy nhiên, Việt Nam lại dẫn đầu về triển khai các dự án năng lượng tái tạo ở Đông Nam Á với nguồn tài nguyên phong phú. “Đất nước này đã dẫn đầu trong việc triển khai năng lượng tái tạo ở Đông Nam Á. Năng lượng mặt trời và năng lượng gió chiếm hơn một phần tư công suất năng lượng lắp đặt của Việt Nam. Và vì vẫn còn chưa kết nối với lưới điện đầy đủ, tiềm năng trung và dài hạn của năng lượng sạch thậm chí còn lớn hơn. Hiện Việt Nam đã hoàn thiện PDP-8, và đứng trước một cơ hội quan trọng để đảm bảo rằng việc thực hiện quy hoạch sẽ tối đa hóa tiềm năng năng lượng tái tạo và hiện đại hóa lưới điện để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, đạt được cả mục tiêu không có điện trở ròng của Việt Nam vào năm 2050 và các mục tiêu về JET-P. Hoa Kỳ cam kết sâu sắc hợp tác với Việt Nam để đạt được những mục tiêu đó theo cách đảm bảo khả năng tiếp cận năng lượng an toàn, giá cả phải chăng và bền vững cho Việt Nam.” Hoa Kỳ hỗ trợ Việt Nam thông qua các chương trình như JET-P, V-LEEP II và VUES. Bà Burns lưu ý rằng để tăng tốc quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, Việt Nam cần tăng cường triển khai điện gió và điện mặt trời với chính sách giá rõ ràng. Đầu tư chiến lược từ những tổ chức công và tư nhân là rất quan trọng để đạt được mục tiêu của JET-P. Hợp tác với Hoa Kỳ mang đến những cơ hội tiềm năng cho quá trình chuyển đổi năng lượng và các mục tiêu khí hậu của Việt Nam.

Bài diễn văn điện tử từ Ngài John Kerry, Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ về Khí hậu.

Hội nghị còn nhận được một bài diễn văn điện tử từ Ngài John Kerry, Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ về Khí hậu. Ngài đặc phái viên đã lưu ý rằng “thế giới đang gặp khủng hoảng do chính nó tạo ra,” “các quốc gia cũng như các công ty tư nhân [đang làm việc] để tăng cường đầu tư vào sự phát triển của năng lượng tái tạo” và Việt Nam là “trọng điểm” góp phần mang lại một tương lai xanh hơn cho tất cả mọi người.

Bài thuyết trình của Bà Ngô Thị Tố Nhiên, Giám đốc điều hành Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam.

Phiên họp buổi sáng bắt đầu với bài thuyết trình của Bà Ngô Thị Tố Nhiên, Giám đốc điều hành Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam về Lộ trình Chuyển đổi Năng lượng của Việt Nam. Trong đó, bà thảo luận về Quy hoạch Phát triển Điện lực Việt Nam VIII (PDP8) và Kế hoạch Chuyển đổi Năng lượng chung (JETP), cả hai sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của đất nước. Các lộ trình tập trung vào tính khả thi về công nghệ của việc triển khai các nguồn năng lượng tái tạo, đảm bảo hiệu quả chi phí, đồng thời tăng cường an ninh năng lượng cho quốc gia. Hơn nữa, sự ổn định và tích hợp lưới điện, cùng với những cân nhắc về tác động môi trường của các giải pháp năng lượng sạch, là những vấn đề chính trong việc phát triển các chính sách và khung pháp lý bền vững.

Tiếp theo bài thuyết trình này là 3 phiên thảo luận nhóm vào sáng và chiều cùng ngày.

Phiên thảo luận thứ nhất - đánh giá những thành tựu của Chính phủ Việt Nam trong quản lý, điều hành và cải cách thị trường năng lượng.

Phiên thảo luận thứ nhất

Người điều hành: Ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp, Đại học Fulbright Việt Nam | Cố vấn Kinh tế cho Thủ tướng

• Giáo sư David Dapice, Chuyên gia kinh tế cấp cao, Đại học Harvard | Giáo sư danh dự về kinh tế tại Đại học Tufts
• Ông Alan Yu, Phó chủ tịch cấp cao – Trung tâm vì sự tiến bộ của Mỹ | Nguyên Giám đốc phụ trách các vấn đề Châu Á, Bộ Năng lượng Hoa Kỳ
• Bà Ngô Thị Tố Nhiên – Giám đốc Điều hành Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam
• Ông Chung Diệu Tuấn – Tổng Giám đốc Tập đoàn Copper Mountain Energy

Phiên thứ nhất đánh giá những thành tựu của Chính phủ Việt Nam trong quản lý, điều hành và cải cách thị trường năng lượng. Các chuyên gia đã thảo luận về việc tích hợp năng lượng tái tạo vào cơ sở hạ tầng và tầm quan trọng của việc đầu tư vào truyền tải và lưu trữ pin để đảm bảo cung cấp năng lượng đáng tin cậy. Trong phần trình bày đầu tiên, Giáo sư David Dapice cho biết: “Việc chuyển đổi năng lượng xanh sẽ đòi hỏi một lưới điện thông minh có thể điều chỉnh theo nhiều nhu cầu khác nhau, đây là điều mà Việt Nam hiện chưa có". Ông đề nghị Việt Nam nên kết hợp năng lượng từ nhiều nguồn khác nhau để giảm chi phí và tối đa hóa hiệu quả sản xuất điện.

Bà Tố Nhiên, dựa trên bài trình bày của Giáo sư David, đã tập trung thảo luận về thủy điện và lưu ý rằng quá trình chuyển đổi nên lấy con người làm trung tâm và cần phải thích ứng với cơ sở nhu cầu và sự thuận tiện của con người. Ông Alan Yu cho rằng đây là cơ hội để Việt Nam trong bối cảnh quốc tế tìm kiếm sự hỗ trợ về kỹ thuật và các hình thức khác. Ông lưu ý rằng quá trình chuyển đổi nên tập trung vào cả hai chính sách sẽ được thực hiện và tính bền vững được xem xét. Ông Chung Diệu Tuấn, với chuyên môn trong việc phát triển các nguồn phát điện xanh, đã lưu ý đến các công nghệ sản xuất và xử lý năng lượng sạch sẽ được sử dụng.

Họ đã xem xét vai trò của năng lượng gió trong cơ chế năng lượng xanh mới nổi, cùng với những lợi ích tiềm năng của việc áp dụng cách tiếp cận định hướng thị trường để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam, trong đó quan hệ hợp tác quốc tế và tín dụng thuế có tầm quan trọng sống còn.

Phiên thảo luận thứ hai về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho lĩnh vực năng lượng.

Phiên thảo luận thứ hai

Điều phối viên: Ông Vũ Tú Thành – Phó Giám đốc Điều hành Khu vực, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ – ASEAN

• Giáo sư Jonathan Pincus – Giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam | Chuyên gia kinh tế quốc tế cao cấp
• Bà Carolyn Turk – Giám đốc, Ngân hàng Thế giới Việt Nam
• Tiến sĩ Huang Yu – Giám đốc Viện Nghiên cứu Hợp tác Quốc tế, Lưới điện phía nam Trung Quốc
• Ông Supa Waisayarat – Giám đốc Quốc gia Super Energy Việt Nam
• Ông Nguyễn Việt Cường, Phó Tổng Giám đốc Vietcombank

Vào buổi chiều, Hội nghị Hướng Tới Xã Hội Xanh (Greener Together) trở lại với phiên thảo luận về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho lĩnh vực năng lượng. Các thành viên tham gia đã thảo luận về tiềm năng dồi dào dành cho năng lượng tái tạo với giá cả cạnh tranh của Việt Nam, đồng thời mang lại cơ hội giúp Việt Nam trở thành một địa điểm đầu tư hấp dẫn.

Tiến sĩ Huang Yu bình luận rằng: “Việt Nam có nguồn than và nước dồi dào cũng như đường bờ biển dài, điều này cực kỳ thuận lợi cho việc sản xuất điện gió.” Ông cũng nhấn mạnh vị trí của Việt Nam giáp với Trung Quốc, Lào và Campuchia (kết nối điện 220 kV với 3 nước này) cho phép phát triển thị trường năng lượng khu vực do sự khác biệt về cơ cấu năng lượng với các nước láng giềng tạo cơ hội cho việc bổ sung tài nguyên. Điều này nên được thực hiện song song với việc thu hút vốn đầu tư quốc tế cho năng lượng mới. Điều này càng được củng cố bởi ông Supa trong phần chia sẻ của ông, đồng thời nhấn mạnh vào tính cấp thiết của việc giới hạn mức độ carbon thải ra môi trường.

Hội thảo đã đưa ra các phương án để giúp các tập đoàn công và tư nhân hợp tác để xây dựng và vận hành các hệ thống truyền tải và lưu trữ pin, tận dụng hỗ trợ tài chính và kỹ thuật sẵn có. Bà Carolyn Turk, Giám đốc ngân hàng thế giới tại Việt Nam, đã phát biểu theo hướng cân đối kế hoạch chi tiêu của các tổ chức công để các tập đoàn tư nhân có thể nhận được nguồn năng lượng với giá cả hợp lý để có thể tạo ra lợi nhuận, cân nhắc giữa chi phí và vấn đề tài chính trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Cô tin rằng các vấn đề hiện hữu đặt ra nhu cầu hợp tác giữa các ngành công và tư. Điều đó có thể đạt được thông qua khuôn khổ đấu giá minh bạch (để có giá thành dễ tiếp cận và công nghệ tư nhân phù hợp với quá trình chuyển đổi).

Để bổ sung vào đó, ông Nguyễn Việt Cường tập trung vào việc kết nối giữa các tổ chức ngân hàng để tổ chức mảng hỗ trợ tiền tệ. Thông qua đó, Giáo sư Jonathan Pincus nhận thấy rằng giữa hai lĩnh vực năng lượng và tài chính tồn tại một mối liên hệ chặt chẽ, và ông kết luận rằng quá trình chuyển đổi chỉ có thể thành công khi Việt Nam có thể đảo ngược xu hướng, kế hoạch hóa đầu tư theo vùng và tái tổ chức các nguồn đầu tư công.

Phiên thảo luận thứ ba về quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Việt Nam trong sự hợp tác với cộng đồng quốc tế, thông qua đó đẩy nhanh quá trình chuyển đổi.

Phiên thảo luận thứ ba

 Điều phối viên: Ông Frank Jannuzi – Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành, Quỹ Maureen and Mike Mansfield

• Bà Courtney Weatherby – Phó Giám đốc Năng lượng, Nước và Bền vững, khu vực Đông Nam Á, Trung tâm Stimson
• Ông Toru Aguin – Trưởng đại diện Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam
• Ông Marko Walde – Trưởng đại diện Bộ Công nghiệp và Thương mại Đức tại Việt Nam.
• Tiến sĩ Bao Zhipeng – Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc

Phiên thảo luận cuối cùng đề cập đến quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Việt Nam trong sự hợp tác với cộng đồng quốc tế, thông qua đó đẩy nhanh quá trình chuyển đổi.

Bà Courtney Weatherby của Trung tâm Stimson nhận thấy rằng quá trình chuyển đổi vừa là thách thức vừa là cơ hội cho Việt Nam, vì “có những bài học cần rút ra”, đặc biệt là từ các nước láng giềng. Theo bà Weatherby, đó là việc xây dựng công suất ngày càng mạnh hơn về lâu dài. Tiến sĩ Bao Zhipeng nhấn mạnh rằng đây là thời điểm quan trọng đối với quan hệ đối tác quốc tế của Việt Nam.

Các chuyên gia đồng thời đã xem xét những đóng góp của Trung Quốc, Nhật Bản, Châu Âu và Hoa Kỳ, bao gồm tăng cường chuỗi cung ứng để sản xuất năng lượng tái tạo và trao đổi vốn, chuyển giao công nghệ và bí quyết. Bà Courtney tập trung vào việc xây dựng kế hoạch chiến lược để tích hợp năng lượng, không chỉ từ quan hệ đối tác Việt Nam - Hoa Kỳ mà còn từ mọi quốc gia khác. Bà còn gợi ý rằng Việt Nam có thể áp dụng công nghệ lưu trữ điện của Úc để cho phép giao thương về năng lượng mở rộng hơn. Ông Marko Walde nhấn mạnh rằng quá trình chuyển đổi phải bắt đầu càng sớm càng tốt, vì có sự cạnh tranh toàn cầu về đầu tư công nghệ cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Từ lập trường của mình, ông Toru Aguin nhắc nhở các cử tọa về khái niệm “Cộng đồng Châu Á không phát thải”, với khoản tài trợ 7 tỷ USD do JBIC (Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) phân bổ cho Việt Nam để thúc đẩy phát triển năng lượng. Ông cũng giải thích cách Nhật Bản có thể hợp tác với Việt Nam trong việc “xây dựng lộ trình, thiết lập tài chính và triển khai các công nghệ khử cacbon” nhằm tối đa hóa sản xuất năng lượng tái tạo và thiết lập các tiêu chuẩn về quản lý và bảo tồn năng lượng.

Lễ ký kết MOU giữa Đại học Fulbright Việt Nam và Quỹ Maureen và Mike Mansfield.

Đại học Fulbright Việt Nam và Quỹ Maureen và Mike Mansfield cam kết thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau và hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, thúc đẩy một thế giới hòa bình và hài hòa hơn cho các thế hệ tương lai.

Hội nghị “Hướng Tới Xã Hội Xanh - Điều kiện tiên quyết chính cho quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam” đã kết thúc lúc 17h cùng ngày và đánh dấu một cột mốc đặc biệt trong hành trình hướng tới một tương lai bền vững và có ý thức về môi trường của Việt Nam. Sự kiện nêu bật tầm quan trọng của hợp tác quốc tế, với đại diện từ nhiều quốc gia cùng nhau hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Hội nghị kết thúc tràn ngập tinh thần lạc quan và quyết tâm khi tất cả mọi người đều biết rằng những nỗ lực chung của tất cả mọi người sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình chặng đường năng lượng của Việt Nam và mở đường cho một ngày mai xanh hơn, thịnh vượng hơn.

Giới thiệu về Đại học Fulbright Việt Nam

• Đại học Fulbright Việt Nam cam kết cung cấp một nền giáo dục đẳng cấp thế giới, nuôi dưỡng tư duy phản biện, đổi mới và hợp tác liên ngành. Trường đại học cố gắng tạo ra một nền tảng cho các cuộc đối thoại cởi mở và công khai về các vấn đề quan trọng, góp phần vào quá trình ra quyết định có đầy đủ thông tin và toàn diện ở Việt Nam và hơn thế nữa.

Giới thiệu về Quỹ Maureen và Mike Mansfield

• Quỹ Maureen và Mike Mansfield nhằm thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau và hợp tác giữa Hoa Kỳ với các quốc gia và người dân châu Á thông qua giáo dục công cộng, đối thoại và kết nối giữa những người giải quyết vấn đề.

Phan Phước Thục Nguyên